Cfarë janë PFAS?
Substancat perfluoroalkyl (PFAS) janë kimikate shumë të qëndrueshme artificiale. PFAS-et e ndryshme kanë gjatësi të ndryshme dhe / ose ndryshojnë në vetitë e tyre, ose mund të ndryshojnë toksicitetin e kimikateve. PFAS më të zakonshme dhe të studiuara më së miri janë acidi perfluorooctanoik (PFOA) dhe acidi perfluorooctanesulfonic (PFOS).
Karakteristikat e yndyrshme të këtyre substancave bëjnë që ato të aplikohen në pothuajse të gjitha materialet për t’i bërë të papërshkueshëm nga uji dhe vaji. Këto kimikate u përdorën për herë të parë në mënyrë komerciale në vitet 1950 dhe përdoren në një larmi të gjerë të produkteve të konsumit, duke përfshirë qilima, veshmbathje, tigan, ngjyrosje, dyll, produkte pastrimi dhe paketime ushqimesh. Zjarrfikësit dhe ushtria i përdorin ato në shkumë kundra zjarrit. PFAS nuk shpërbëhet lehtë në mjedis dhe është i tretshëm në ujë. Nivele më të larta mund të gjenden në rezervat e ujit pranë strukturave që prodhojnë, asgjësojnë ose përdorin PFAS.
Ekspozimi ndaj PFAS mund të bëhet përmes:
- Sistemeve të ujit publik dhe puset e ujit të pijshëm, tokën dhe ajrin në afërsi të zonave industriale
me prodhim ose përdorim të shpeshtë të PFAS
- Ajrin, pluhurin në hapësirat që përmbajnë qilima, pëlhura dhe produkte të tjera
të konsumit të trajtuara me PFAS për t’i rezistuar njollave.
- Ujërat sipërfaqësorë (liqene, pellgje, etj.) Ose ujëra nëntokësorë që marrin rrjedhë ose
depërtojnë nga zonat ku shpesh është përdorur shkumë e zjarrfikësve (siç janë fushat ushtarake
apo ato ajrore civile)
- Peshqit nga ujëra të kontaminuar
- Produkte ushqimore të shitura në treg
- Paketimi i ushqimeve
Si ekspozohen foshnjat e palindura dhe fëmijët e vegjël ndaj PFAS?
Foshnjet e palindura mund të ekspozohen ndaj PFAS përmes gjakut të kordonit të kërthizës nga nënat e tyre gjatë shtatëzënësisë. Ndërsa Foshnjet mund të ekspozohen ndaj PFAS përmes qumështit të gjirit ose përmes një formule të bazuar në ujë që përmban PFAS. Fëmijët e rritur mund të ekspozohen ndaj PFAS përmes ujit dhe ushqimit. Fëmijët e vegjël kanë një rrezik të rritur të ekspozimit ndaj PFAS nga qilimat dhe produktet e pastrimit, kryesisht për shkak të kohës së kaluar duke u zvarritur në dysheme në vitet e tyre të hershme.
Problemet shendetesore te ekspozimit ndaj PFAS
- Probleme të zhvillimit tek foshnjat
- Infertilitet tek femrat
- Rrit presionin e gjakut të një gruaje gjatë shtatëzanisë
- Peshë më e ulët e lindjes së foshnjave
- Ndërhyjnë në hormonet natyrore të trupit
- Rritin nivelin e kolesterolit
- Ndikojnë në sistemin imunitar
- Rritin rrezikun e kancerit
EPA – U.S. Environmental Protection Agency
Trajtimi i ujit të pijshëm me sistemin RO( membranë molekulare – Filtra të karbonit aktiv), ashtu sikurse edhe per elementet e tjere të dëmshëm që gjenden në ujë, eleminon ne masen 99.9% rrezikun e ekspozimit kronik ndaj PFAS.
Water Boutique – Ku ka ujë jemi ne…..
English 
Albanian